زعفران

زعفران (.Crocus sativus L) یک گیاه ژئوفیت از تیره­ زنبق است. این گیاه در منطقه آب ­و­هوایی مدیترانه ­ای و غرب آسیا از عرض جغرافیایی ۳۰ تا ۵۰ درجه شمالی و طول جغرافیایی ۱۰ درجه غربی و ۸۰ درجه شرقی و در مناطق بسیار کم­ باران ایران که دارای زمستان سرد و تابستان­های گرم هستند گسترش دارد.  درباره منشاء زعفران نظریه ­های متفاوتی مطرح شده است. برخی مستندات تاریخی دلالت بر آن دارد که ایران محل رویش اولیه زعفران بوده است. این گیاه ظاهرا بومی یونان است ولی منشاء واقعی آن مثل بسیاری از گیاهان قدیمی ناشناخته است. این گیاه دارای امتیازات ویژه­ای از قبیل: نیاز آبی کم، آبیاری در زمان­های غیر بحرانی، بهره برداری از مزارع به مدت چندین سال در یک نوبت کاشت، فصل رشد مطلوب از نظر کشاورزان (پاییز وزمستان و اوایل بهار) ، سهولت حمل­ و­نقل ونگه­داری محصول،عدم نیاز زراعت آن به ماشین­ آلات ویژه و تکنولوژی پیچیده، توان جذب نیروی کار زیاد در زمان برداشت گل، اشتغال زایی و جلوگیری از مهاجرت روستائیان به شهرها، ارز آوری و از همه مهم­تر یکی از منابع اصلی درامد کشاورزان تولید کننده زعفران است. در گذشته این گیاه در ایران مرکزی کشت می ­شد، اما در حال حاضر زراعت آن عمدتا محدود به جنوب خراسان و چند نقطه­ ی دیگر کشور در استان­های فا کرمان رس،و یزد است. بیش­ترین میزان تولید زعفران در ایران مربوط به استان خراسان است که بیش از ۹۰ درصد سطح زیر کشت آن در کشور است و حدود ۳۵ تا ۴۰ تن از زعفران تولید شده درداخل کشور به مصرف می­رسد.

طول دوره­ی رشد زعفران در هر سال ۷ تا ۷/۵ ماه است که رشد آن از اواخر مهر ماه آغاز می ­شود.مرحله ­ی اول رشد (۴/۵تا ۵ ماه اول) که همراه با گلدهی است، برگ­ها روزی نیم سانتیمتر رشد کرده و به حداکثر اندازه خود می­رسند. در این مرحله گیاه نیاز شدیدی به تغذیه دارد که می­توان با اضافه کردن کود به خاک، عناصر مورد نیاز گیاه را در اختیارش قرار­داد. علاوه بر این در این دوره پداژه مادر­ی پس از گلدهیکم کم کوچک می­شود و مواد درون خود را به پداژه دختری (پداژک) که در بالای پداژه مادری قرار دارد انتقال می دهد.این عمل تا بهمن ماه ادامه داشته و باعث بزرگ شدن پداژک می­شود. به همین دلیل دراواخر بهمن ماه اثری از پداژه مادری و ریشه های آن مشاهده نمی­شود. مرحله­ی دوم، مرحله ی توقف رشد است که از زرد شدن نوک برگ­ها (اواسط بهمن) تا خشک شدن کامل برگ ­ها (اواسط اردیبهشت) ادامه دارد. در این مرحله پداژه و ریشه های آن از بین رفته اند و فقط پداژکها وجود دارند که فاقد ریشه اند. بنابر­این می­توان برای تغذیه ی پداژک از طریق محلول­پاشی برگی کود­دهی را انجام داد.