پاورپوینت اصلاح مارچوبه

دانلود پاورپوینت اصلاح مارچوبه

بیست و پنج اسلاید شامل:

معرفی:

مارچوبه متعلق به خانواده سوسنی ها liliaceae)  ) گیاهی تک لپه و چند ساله و دو پایه است. گل های نر وماده معمولأ مجزا و روی دو پایه قرار دارند.

مزایای استفاده از گیاهان مارچوبه نر در مقایسه با ماده: 

۱- عملکرد بالاتر

۲-زودرسی

۳-طول عمر بیشتر

۴-مقاومت بیشتر در مقابل بیماری ها

گیاهان ماده به علت تولید میوه از نوع سته دارای باردهی زیادی نیستند و علاوه بر آن به علت افتادن بذر به زمین و جوانه زنی بر مشکلات وجین می افزایند.

جستجو برای گیاهان نر با گلهای دوجنسی: 

بررسی  و یافتن تمام گلهای نر تقریبأ غیر عملی است (بیشتر از هزار گل در یک گیاه)

زمانیکه گلها شروع به پژمرده شدن می کنند این کار را به راحتی میتوان انجام داد.

این زمان گلهایی که صرفأ به نر تبدیل می شوند به فرم لوله ای سفید و قهوه ای هستند.

در این مرحله تخمدان گلهای دو جنسی در صورت وجود کمی متورم شده است.

در نتیجه این تغییرات به وضوح قابل مشاهده است

گل نر طبیعی:

تخمدان اولیه به وضوح قابل مشاهده است

کلاله ها وجود ندارند.

گل ماده طبیعی:

پرچم های اولیه بسیار کوچک

رنگ بساک ها نارنجی نیست بلکه سفید هستند.

گرده تولید نمی کنند.

نکته:

در استفاده از این روش جستجو باید به این موضوع نیز توجه کرد که گاهی اوقات پاچوش های دو گیاه ممکن است به علت کمبود فضا در بستر بذر بصورت متفاوتی رشد کنند.

زمانیکه این قبیل گیاهان دوبل(مضاعف)  از بستر خارج می شوند ممکن است به اشتباه تصور شود که یک گیاه است بنابراین گاهی اوقات اتفاق می افتد که با گیاهی مواجه شویم که گلهای نر در برخی شاخه های کوچک و گلهای ماده بر روی دیگر شاخه ها دیده می شود.

بعد از مشاهده ی یک چنین گیاهی یک یا دو هفته بعد از لقاح گل ماده، زمانیکه تمامی گلهای نر هنوز نیفتاند ممکن است عقیده بر این باشد که گیاه یک نمونه است که تمایل بهAndromonocious  دارد.

اما حقیقت جز این نیست که دو گیاه نر و ماده متفاوت با اتصال نزدیک به هم بزرگ شده اند.

تاکنون تجربه نشان داده است که تعداد گیاهان Andromonocious  یافت شده در مزارع تجاری با نوسان حدود ۲-۰% را در میان گیاهان نر به خود اختصاص داده اند.

سایر:

اگر تعداد بذور حاصل از تلاقی بیشتر از ۵۰ عدد بود تنها ۵۰ بذر کاشته می شود.

هر بذر بطور جداگانه در گلدان کوچک با قطر ۸ سانتیمتر قرار داده شد.

خاک به اندازه ی کافی باید مرطوب و دما حدود cº ۳۰-۲۵نگه داشته شد.

تحت این شرایط گیاهان در طی ۱۱ تا ۱۲ روز ظاهر می شوند

….

در حال حاضر برای ارقام مارچوبه  این بسیار حائز اهمیت است که همه ی ناهمگن ها

(هتروزیگوت ها)  که نسبتأ از نظر وسعت زیاداند، در نتیجه درصد قابل توجهی از عملکرد پایین از وجود گیاهان نا خالص است.

علاوه بر این ادامه دادن خودگشنی امکان تولید هتروزیس را بیشتر می کند .

ممکن است برای استفاده از ترکیب منحصرأ نر، با ارقام هیبریدی که ممکن است بوجود آمده باشد انجام شود.

برای رسیدن به این امر لازم است که از یک طرف گیاهان Mm از لاین Andromonoecious در نسل های پی در پی خودگشنی انجام دهند.

برای بدست آوردن هموزیگوت گیاهان ماده برای همه ی صفات، می توان بعنوان یک گیاه مادری برای انواع هیبرید ها بکار رود.

از طرف دیگر گیاهان MM  در لاین Andromonoecious دیگر، باید از طریق خودگشنی از نسلی به نسل دیگر برای بدست آوردن یک گیاه پدر هموزیگوت انجام داد.

و…

 

بونسای(Bonsai)

مقدمه:

بونسای مجموعه ای از باغبانی و هنر است که به واسطه آن گیاه با یک تغییر شکل تحمیل شده به یک مجسمه زنده تبدیل می شود. هنرمند با استفاده از مفاد زیبایی، وهمی از طبیعت را در قالب شکل مینیاتوری پدید میآورد. بونسای یک آرایش غیرطبیعی نیست بلکه در قالب یک تغییر شکل ساده، طبیعت اصلی را در ذهن آدمی تداعی میکند. بن سای در اصل واژهای ژاپنی و به معنی کاشت گیاهان در گلدانهای کم عمق است

Bonsai واژهای ژاپنی است و به گیاهانی گفته میشود که با وجود داشتن اندازهی بزرگ در طبیعت، برای نگهداری در محیط کوچک سازش یافته اند. این کلمه از دو واژهی Bon به معنی سینی یا گلدان کوچک و Sai به معنی درخت یا گیاه تشکیل شده است. هنر پرورش بن سای هزاران سال پیش در چین رونق پیدا کرد. چینی ها احترام خاصی برای آن قائل هستند. نگاره های بسیاری از این هنر در کتیبه های باستانی چین وجود دارد. وجود بن سای و طبیعت در خانه از نظر مکتب بودائیسم، مفاهیم خاصی هم دارد. کم کم این هنر از چین به ژاپن رسید. ژاپنی های خلاق به توسعه و تکمیل آن پرداختند. هم اکنون چین و ژاپن از مهمترین صادر کنندگان بن سای هستند.

پرورش بن سای در واقع نوعی نگارگری روی گیاهان زنده است. هنرمند با حالات خاصی که به گیاه خود میدهد ضمن الهام از طبیعت، با بیننده صحبت میکند. بیشتر این گیاهان ظاهری کهنسال دارند. انسان با تماشای این درختان خود را در کنار طبیعت بکر جنگل احساس خواهد کرد. مشاهده ی تغییرات فصلها از ویژگیهای جذاب بن سای های خزاندار است.

تنوع گونه های گیاهی، بومی و منطقهای بودن برخی گیاهان، زیبایی درختان کهنسال و … سبب شده است تا کشورهایی از جمله ایالات متحده، آلمان، ایتالیا، هند، کانادا و … به پرورش بن سای روی بیاورند. البته چین و ژاپن از نظر کیفیت و کمیت تولید، همچنان در رتبه ی نخست قرار دارند.

ریشه ها:

ریشه های گیاه بونسای شده، در عین استحکام، سلامت و گستردگی، باید ظاهری کهن به درخت ببخشند. درروشهای متقارن، نامتقارن و اریب، ریشه ها در تمام جهات گسترده شده اند. اما در روشهای بادزده، صخره،رویشی و …. ریشه ها غالباً در جهت خلاف انحنای تنه گسترده شده اند. تا بدین ترتیب به گیاه ظاهری متقارن ببخشند. تعدادی ازریشه ها روی خاک قرار داده میشوند تا قدمت درخت را از نظر ظاهری افزایش دهند و تصور فرسایش خاک را در سالهای گذشته در ذهن القا کنند. برای تحقق این مهم، در زمان انتقال گیاه به گلدان بزرگتر، تعدادی از ریشه ها را روی خاک قرار می دهند و روی آنها را با خزه اسفاگنوم و مقدار کمی خاک می پوشانند. در طی آبیاری های مکرر، این پوشش نازک، از بین میرود و پوست ریشه در معرض نور خورشید، سخت میشود و بدین ترتیب هدف ما در القای تصور کهن بودن گیاه تحقق می آید. برای تشکیل ریشه های جدید در جهت مناسب، می توان ریشه را تا لایه کامبیوم خراش داد و روی آن را با خاک و خزه پوشاند. بعد از چند هفته، در محل زخم ریشه های جدیدی ایجاد میشود.

 

تنه:
گرچه همه قسمت های گیاه بن سای شده مهم است ، اما تنه گیاه اولین قسمتی است که توجه ناظر را به خود جلب میکند .تنه بن سای باید پوستی ضخیم ، یک پارچه و تودرتو داشته باشد . تنه باید به گونه ای باشد که هرچه به راس نزدیک میشود ضخامت آن کمتر شود . روی یک تنه خوب نباید آثار زخم ناشی از سیم پیچی دیده شود .

 

شاخه ها:

گیاهان در طبیعت ممکن است شاخه های در هم پیچیده داشته باشند . ولی در بن سای با سیم پیچی ، شاخه ها را به گونه ای تربیت می کنند ، که گیاه زیبا جلوه کند . معمولاً شاخه ها از نظر قطر و طول تفاوت دارند . شاخه های پایین تر ضخیم تر و بلندتر هستند و بخوبی در همه جهات گسترده می شوند . شکل هر شاخه به تنهایی نیز مد نظر است . در هنر بن سای بسیاری از شاخه های گیاه مطلوب به نظر نمی رسد . از این رو این شاخه ها را قطع می کنند .
برگها:
در یک بن سای خوب برگ ها سبز ، متراکم و کوچک است . گیاهانی که برگهای بزرگ دارند یا تعداد برگ آنها کم است ،برای بن سای مناسب نیستند . گیاهانی که برگ های کمی دارند ،درختی خزان کرده را تداعی می کنند . برگ های بزرگ نیز نسبت به اندازه کلی درخت بن سای شده، نامتناسب به نظر می رسند، برای آن که اندازه برگها کوچک شود ، از روش بیبرگی یا هرس برگ استفاده می کنند. این روش در کاهش اندازه برگ موثر است ولی در تغییر اندازه گلها و میوه ها زیاد مورد توجه نیست.

 

راس ساقه:

تنه به تدریج باریک می شود ، تا در انتها به راس منتهی شود. هرگاه به ارتفا‎ع کمتری نیاز باشد، می توان راس آن را قطع کرد و شاخه پایینتر از راس را که در راستای تنه است یا زاویه کمی با راستای تنه دارد ،به عنوان راس انتخاب و باپیچیدن سیم آن را تربیت کرد. شکل دهی با سیم: یکی از روش های اصلی برای شکل دادن به گیاه است و با سیم مسی و یا آلومینیومی انجام میشود.در هر حال درخت بنسای شده باید دارای راس باشد.

 

پشت و روی یک بونسای:

بونسای را نباید به صورت یک گیاه طبیعی در گلدان رها کرد. بلکه باید آن را طبق طرح مورد نظر کاشت و تربیت کرد. بونسای باید در نظر یک ناظر به خوبی جلوه گری کرده و قسمت جلو و پشت آن با هم فرق کند. کاملترین قسمت، قسمت جلو است . برآمدگی تنه نباید در جلو قرار گیرد.انتهای تنه باید قابل رویت بوده و تنه در یک طرف انحنا داشته باشد. نوک ساقه یا راس در قسمت جلو باید به طرف ناظر باشد.در قسمت جلو نباید شاخه ها درهم پیچیده باشند. همچنین نباید به طرف جلو رشد کنند و باید تمام شاخه ها به وضوح قابل دید باشند. قسمت پشت ، عمق مشخص و دیدگاه سه بعدی به گیاه می دهد، لذا یک یا دو شاخه در این قسمت تعبیه می گردد.

 

طرق مختلف پرورش بن سای

پرورش نهالی:

مشهورترین بونسای ها ژاپنی به همین طریق پرورش یافته اند. نهالی که در طبیعت به دلیل شرایط نامناسب رشد، خود به خود کوتاه و کوچک مانده است ، برای مبدل شدن به یک بنسای زیبا تنها احتیاج به یک تربیت صحیح دارد.گیاهانی نظیر کاج سیاه ژاپنی ، کاج قرمز ژاپنی ، کاج سوزنی ، عرعر و … را میتوان از این طریق بنسای نمود. مزیت این روش ، صرفه جویی در وقت است . زیرا برای تهیه بنسای از طریق کشت بذر، حداقل به ۵ الی ۱۰ سال زمان نیاز داریم. در ژاپن گیاهانی را که با توجه به خصوصیات بنسای از طبیعت جمع آوری میکنند، (آراکی) می نامند. بسیاری از گیاهانی که در صخره ها و کوهستانهای مناطق گرمسیری و معتدل در شکاف صخره ها رشد کرده اند ، به علت شرایط خاص موجود در منطقه و محیط کشت، خود به خود بونسای و تبدیل به درختانی مسن، با ارتفاع کم شده اند.

 

گیاهی که از طبیعت انتخاب وجمع آوری می شود می بایستی واجد خصوصیات زیر باشد:
۱- در عین کامل بودن به اندازه کافی کوچک باشد تا در گلدان کم عمق و کوچک جای گیرد.
۲- ریشه های قوی و گسترده داشته باشد.
۳- شاخه ها باید به نحو مطلوب ، بسته به شیوه بنسای مورد نظر، آراسته باشند.
۴- شاخه ها باید به نحو زیبا و دلپذیری در اطراف تنه اصلی پراکنده شده باشند.البته اگر شیوه بنسای مورد نظر روش نردبانی باشد این خصوصیت مورد توجه قرار نمی گیرد.
۵- به اندازه کافی سرزنده ، شاداب ، سالم و قوی به نظر برسد، تا نیاز به مراقبت و نگهداری ویژه نداشته باشد.
۶- ارتفاع زیادی نداشته باشد.
۷- گیاه انتخابی باید از نوع درختانی باشد که طول عمر زیادی دارند.

بعد از انتخاب به آرامی دورتا دور گیاه را خالی کرده و گیاه را سالم و بارعایت نکات باغبانی از محل رویش خارج میکنند.و با حصیر یا گونی دورتادور ریشه را میپوشانند. سپس با نخ و سیم، گونی یا حصیر را می بندند. قطع ریشه ها تا یک فاصله معینی از تنه، ضروری است. روش برش باید به صورت مورب باشد. گیاه را بعد از انتقال به گلخانه، در گلدانی می کارند. ته گلدان شن درشت، سپس یک لایه خاک و شن و پس از آن یک لایه ماسه و کود حیوانی و بعد شن شسته شده،ریخته میشود. گیاه بعد از ترمیم، آماده بنسای و تربیت مخصوص شیوه مورد نظر است.

پرورش به طریق خوابانیدن :

دومین روش آسان پرورش بونسای، روش خوابانیدن است . درختانی برای این روش مناسب هستند که بتوانند از طریق تنه یا شاخه، ریشه تولید کنند. برای نمونه میتوان از درختانی نظیر انار، افرا، نارون و یا صنوبر نام برد. درابتدا شاخه ای را که جلوه مناسبی برای ایجاد یک بنسای دارد، انتخاب و قسمتی از شاخه را حلقه برداری میکنند. سپس آن را با اسفنج یا خزه اسفاگنوم می پوشانند . و اطراف آن را با پلاستیک مسدود میکنند. بعد از یکی از دو سال میتوان ساقه را قطع کرد و قسمت مورد نظر را به گلدان منتقل کرد. پس از آن روشهای تربیتی و سیم پیچی آغاز میشود.

سایر روشها:

برای بونسای کردن گیاه از روشهای دیگری مانند پیوند زدن نیز استفاده میشود. در این روش از گیاهانی که به شرایط محدود بونسای، مقاوم هستند، به عنوان پایه استفاده میشود. پیوند آن نیز از نوع زینتی است.

 

شیوه های بنسای:

درختان در طبیعت در شرایط و موقعیت مختلفی رشد میکنند. بعضی از آنها عوامل رشد مناسب را در اختیار دارند در حالی که برخی از گیاهان در کوهستانها و مناطق شیبدار یا در کنار دریا و بادهای تند رشد میکنند. به همین دلیل مجبورند در برابر این عوامل نامساعد مقاومت کنند. این مبارزه، باعث تغییر شکل در گیاه میشود و شکلهای گوناگونی که غیرقابل شمارش هستند؛ پدید می آید. در یک بنسای خوب، سعی میشودکه از اشکال اصلی که در طبیعت وجود دارد تقلید شود. برای انتخاب شیوه بنسای آگاهی از طبقه بندی آنها ضروری است.
بنسایهایی که زیر ۱۵ سانتیمتر ارتفاع دارند بنسای مینیاتوری نامیده میشود.بن سای کوچک ۱۵ تا ۳۲ سانتیمتر ؛ بن سای متوسط ۳۲ تا ۶۰ سانتیمتر و بن سای بزرگ بیش از ۶۰ سانتیمتر ارتفاع دارند . اندازه یک بن سای باید با اندازه یک درخت روییده شده در طبیعت متناسب باشد . برای مثال بوته هایی مانند رزهای پا کوتاه یا شاه پسند درختی ؛ وقتی به رشد کامل می رسند ۵/۰ تا ۲ متر ارتفاع دارند . بنابراین برای بن ساهای مینیاتوری یا کوچک متناسب هستند . درختانی که در طبیعت ارتفاع آنها به ۲ تا ۴ متر می رسد ؛ مثل ختمی درختی برای بن ساهای متوسط مناسب هستند . درختانی که تا ارتفاع زیادی رشد می کنند مثل چنار ؛ کاج ها و … برای بن ساهای بزرگ مناسب هستند .

۱- نباید گیاه را در معرض باد قرار داد.

۲- خاک اطراف گیاه نباید خشک شود.

۳- در ۲ روز اول نباید گیاه در معرض نور مستقیم قرار گیرد، مگر آن که نور تنها به گلدان گیاه بتابد.

۴- به گیاهی که کاملا ریشه نگرفته نباید زیاد کود داد.

۵- در صورتی که گیاه جوانه های متعددی تولید کرد، با توجه به شیوه بنسای انتخابی، جوانه های مناسب را نگه داشت و از تولید شاخه توسط بقیه جوانه ها جلوگیری کرد. ۶- پس ازآن که گیاه کاملا شکل گرفت، میتوان آن را به گلدان زیباتری منتقل کرد.این عمل باید در ماه فروردین و اردیبهشت صورت گیرد.

روش تربیت بن سای ساقه


راست متقارن:

در این روش درخت در یک مسیر مستقیم رشد می کند . ریشه ها نیز در همه جهات عمود بر ساقه گسترده شده اند . در این روش ، درخت را به گونه ای تربیت می کنند که درختی رشد کرده در شرایط کاملاً مناسب و طبیعی ، در ذهن تداعی شود . برای ایجاد شکل ساقه راست متقارن ، باید پایین ترین شاخه را در حدود یک سوم ارتفاع تنه حفظ کرد و با سیم پیچی مانع حرکت آن به سمت جلو شود. آشفتگی شاخه ها باعث پنهان شدن قسمت عقبی و پشت درخت میشود. تعیین اولین شاخه مهم است زیرا موقعیت شاخه دوم با توجه به شاخه اول معین میشود. دومین شاخه بلند در قسمت دیگر وکمی بالاتر باشد. این شاخه باید کمی به قسمت پشت متمایل باشدو به گونه ای پرورش داده شود، که مقداری از قسمت زیر شاخه در دید ناظر قرار گیرد. این شاخه به تاج درخت عمق میبخشد. سومین شاخه در قسمت عقب و کمی بالاتر از دومین شاخه قرار میگیرد. چهارمین شاخه در راستای دومین شاخه است. شاخه های دیگر نیز به همین ترتیب و به صورت متناوب قرار خواهند گرفت. شاخه ها نباید در دید ناظر بالای سر یکدیگر قرار گیرند زیرا در این صورت به یک میزان از نور خورشید و جریان هوا، بهره مند نخواهند شد.

 

روش ساقه راست نامتقارن :

در این روش، مانند روش متقارن، درخت رو به بالا رشد میکند ولی تنه دارای انحناهای بسیار زیبایی است. انحناها بیشتر به صورت زیگزاگ است. اما شاخه ها وضعیتی مشابه با روش متقارن دارند. در این روش راس ساقه اندکی به یک طرف کج شده است.

 

روش اریب :

این روش بسیار آسان است و برای افراد مبتدی در نظر گرفته میشود، در زمانی کوتاه نیز میتوان آن را ایجاد کرد. در این روش تنه درخت با انحنایی حدود ۴۵ درجه به طرف راست یا چپ متمایل میشود. بدین ترتیب تنه ابتدا به یک طرف مایل شده و دوباره بعد از طی فاصله کوتاه درمسیر اولی قرار میگیرد. اولین شاخه، قوی و نیرومند است و در مکانی که انحنای تنه شروع میشود، واقع شده است. این شاخه یا به صورت افقی گسترده میشودیا روبه بالا متمایل میگردد و بیشترین نور را دریافت میکند. روش تنه کج، درختی را درذهن القا میکند که در اثر نیروهای طبیعی، به این شکل درآمده است. گستردگی ریشه بیشتر در خلاف انحنای تنه است. این روش خلق یک بنسای و یک نمونه جالب را برای هنرمندان امکانپذیر می سازد.

 

روش بادزده:

در روش بادزده، یک بنسای را باید آن گونه شکل داد که همانند یک درخت یا گروهی از درختان باشد که در یک مکان بادخیز یا در مجاور ساحل یا در نوک تپه رشد کرده اند. در این روش تنه مستقیم است، ولی با زمین زاویه میسازد( عمود بر زمین نیست). زاویه خط تنه از راستای شاقولی حدود ۴۵ درجه است. راس ساقه نیز در مسیرخمیدگی است. شاخه ها باید همچنان به صورت افقی حفظ شوند. خمیدگی درخت و وضع شاخه ها، این تصور را درذهن ناظر القا میکند که درخت در پیکاری طولانی با بادهای شدید است.

 

روش نردبانی:

این روش، که بسیار ساده است، برای بنسای کردن گیاهانی که از طریق خوابانیدن ریشه دار شده اند استفاده میشود. این گیاهان را به گونه ای تربیت میکنند که تمام شاخه های آنها در یک جهت قرار گیرند. سپس تنه گیاه را به صورت افقی، به طوری که شاخه ها رو به بالا قرار گیرند، دریک ظرف قرار میدهند و روی آن خاک می ریزند. برای تسریع ریشه زدایی، در زیر هر شاخه قسمتی از تنه را زخمی میکنند.
میتوان بین شاخه ها قطعات سنگ قرار داد تا بنسای نمای کوهستانی به خود بگیرد. بدین ترتیب سیمای یک جنگل در ذهن القا میشود.

 

تفاوت گیاهان بن سای شده با گیاهان معمولی:

بونسای به علت رشد در یک محیط محدود، از نظر تبادلات غذایی، اندکی با گیاهی که در باغچه یا جنگل رشد می کند متفاوت است. یک درخت ریشه‌ی خود را برای جذب مواد غذایی در خاک گسترش می‌دهد و شاخساره‌ی آن با توجه به میزان مواد غذایی و نور و … که از محیط می‌رسد، رشد می‌کند. درخت تا جایی که ریشه توانایی ارسال مواد غذایی به بالا را دارد، قد می‌کشد. بعد از آن درخت کم کم رو به پیری رفته و سرانجام خواهد مرد.

اما در بونسای این‌طور نیست. میزان تبادلات ریشه و اندام هوایی در بن سای، به پرورش دهنده آن بستگی دارد. این میزان هرچه بیشتر باشد، بونسای بلندتر می‌شود و بر عکس.

نکته‌ی مهم در بونسای تعادل میان اندام‌ها (زمینی و هوایی) است. زمانی که این تعادل در محیط یک گلدان ایجاد شود، می‌توان گفت که گیاه به بونسای تبدیل شده است.

تفاوت دیگر بونسای با گیاه معمولی عمر بیشتر آن است. چون ریشه و شاخساره‌ی بن سای دائم در حال هرس شدن هستند، همواره تولید اندام‌های جوان می‌کنند. ریشه هم به علت کوتاه بودن قد درخت برای ارسال مواد غذایی زیاد دچار مشکل نمی‌شود.
معیارهای انتخاب گونه گیاهی مناسب :

برای انتخاب گونه‌ی مناسب باید علاوه بر زیبایی گیاه، موارد دیگری را هم در نظر گرفت. میزان تابش مسقیم آفتاب، شدت نور و دمای محل نگهداری در انتخاب گونه تعیین کننده هستند. بسته به اینکه محل نگهداری فضای بسته (اتاق) است یا فضای آزاد، گونه‌ی گیاه باید تفاوت داشته باشد. البته در فضای بسته هم در صورت وجود تابش مستقیم یا استفاده از لامپ‌های فلورسنت، می‌توان از گونه‌های فضای آزاد با رعایت برخی شرایط استفاده نمود. گیاهان سایه پسند مثل فیکوس‌ها برای اتاق‌های کم نور و درختانی مثل نارون، انار و زیتون برای اتاق‌هایی که روزانه چند ساعتی از تابش خورشید بهره‌مند می‌شوند، مناسب هستند.

درختان زیبایی چون انواع افرا، بلوط، آزاد، ممرز و انواع سوزنی برگ‌ها برای بونسای فضای آزاد بسیار مورد توجه قرار گرفته‌اند.

 

بونسای های همیشه سبز، خزان‌دار، مثمر و غیر مثمر :

زیباترین بن سای‌ها معمولاً گونه های خزان دار هستند. این گیاهان در فضای باز به راحتی رشد می‌کنند و در برابر تغییرات فصول عکس العمل نشان می‌دهند. مشاهده‌ی گونه‌های خزان دار و تغییر رنگ برگ‌ها در پاییز و زمستان و جوانه زنی مجدد آنها در بهار بسیار مورد توجه علاقمندان است. از جمله گونه‌های خزان دار می‌توان چنار، ممرز، بلوط، افرا و … را نام برد.

سوزنی برگ‌ها، سیتروس‌ها، فیکوس‌ها و … از جمله بن‌سای‌های همیشه سبز هستند. جذابیت این گونه‌ها به سبز بودن آنها در پاییز و زمستان بر می‌گردد. بیشتر گونه‌های فضای بسته همیشه سبز هستند.

نگهداری از بونسای های غیر مثمر مانند: فیکوس، برگ نو، افرا، راش و … قدری راحت‌تر است. پرورش گونه‌های مثمر مثل سیب، انار، به، خاس و … در صورتی که از آنها میوه بخواهیم قدری دشوار است. در این موارد میزان، نوع و زمان تغذیه‌ی مصنوعی بسیار مورد اهمیت است.

انتخاب گلدان مناسب برای تهیه یک گلدان خوب، علاوه بر سلیقه و علاقه، در نظر گرفتن چند نکته مفید است:

یک گلدان مناسب باید از نظر وزن با گیاهی که در آن کاشته می‌شود تناسب داشته باشد. زهکشی گلدان باید به خوبی انجام شود. در مورد سوزنی برگ‌ها باید کمی بیشتر از معمول باشد. شکل و اندازه گلدان باید متناسب با نوع گیاه باشد.

تناسب رنگ گلدان با رنگ برگ‌ها یا ساقه هم می‌تواند در زیبایی گیاه تاثیر داشته باشد. برای گونه‌های خزان دار که ریزش برگ آنها مورد توجه است، گلدان‌های بیضی و گرد زیباتر هستند. در مورد ساقه‌های ستبر و گیاهان کهنسال، گلدان‌های عمیق‌تر مناسب‌تر اند. ضمن این‌که به تعادل گیاه هم کمک زیادی می‌کنند.

خاک
در گلدان‌های بونسای بافت خاک با گلدان‌های معمولی تفاوت دارد. زهکشی و توانایی نگهداری آب باید زیاد باشد. به طور متوسط هر گلدان روزانه یک بار آبیاری می‌شود؛ بنابراین باید از زهکشی مطلوب برخوردار باشد، در عین حال باید توانایی ذخیره و نگهداری آب و مواد غذایی را هم داشته باشد. به اصطلاح نباید به راحتی آبشویی شود. یک خاک خوب باید همزمان دو خصوصیت زهکشی، نگهداری آب و مواد غذایی را داشته باشد. سوزنی برگ‌ها نیاز به خاک تقریباً سبک با زهکشی قوی دارند. قدری هم اسیدی بودن خاک برای آنها مفید است. در مقابل بیشتر پهن برگ‌ها خاک مرطوب را ترجیه می‌دهند. با توجه به گونه گیاهی مورد نظر، می‌توان مخلوطی از خاک برگ (هوموس) الک شده، رس و شن را مورد استفاده قرار داد. با افزایش نسبت شن قابلیت زهکشی خاک بیشتر می‌شود. هرچه خاک برگ بیشتر باشد، قدرت نگهداری آب بیشتر است. افزایش نسبت رس در مخلوط سبب سنگین‌تر شدن خاک می‌شود. به طور کلی تهیه یک مخلوط مناسب به روش آزمون و خطا هم بد نیست!

 

لطفا با ذکر منبع استفاده شود. با تشکر از مهندس ایرانمهر

لاله

مقدمه :

موطن اصلی لاله آسیای مرکزی – سیبری – مغولستان و چین است نمونه های وحشی آن در قسمتهای مختلف ایران به ویژه سلسله جبال زاگرس و البرز وجود داشته به تدریج این گیاه متوجه اروپائیان قرار گرفته و از راه اتریش و آلمان به اروپا راه یافت پس از مدتی هلندی ها توانستند از تولید کنندگان بزرگ آن محسوب شوند و در صدد ایجاد انواع پر گل تر و قوی تر از این گیاه بر آمدند امروزه این گیاه در سرتاسر پنج قاره انتشار یافته است .

این گیاه در عین سادگی دارای ظاهری زیبا است و به دلیل انواع مختلفی که از ان در طی چند دهه ی اخیر به بازار عرضه شده مورد توجه افراد است .

لاله دارای رنگها و طرحهای مختلفی است و به حالت شاخه بریده گلدنی و کشت در فضای آزاد مورد استفاده است . اقسام لاله به ۲۵۰۰ نوع بالغ می گردد .

خصوصیات گیاهشناسی :

لاله جزء ژئوفیت ها محسوب می شود ژئوفیت ها گونه های گیاهی هستند که نه تنها به وسیله بذر ، بلکه به وسیله اندامهای زیر زمینی که دارند افزایش یافته و تداوم نسل می دهند. نقش اولیه این اندامها ذخیره آب و مواد غذایی و تامین مواد برای رشد و نمو در فصل بعدی است و به این وسیله بقای نسل را تضمین می کنند جنسهای ژئوفیت هم شامل گزینه هایی از گیاهان تک لپه ای و هم گونه هایی از گیاهان دو لپه است ژئوفیت ها را به طور کلی در تجارت و باغبانی به نام سوخوار ها bulbs می نامند و آنها را به دو دسته کلی گیاهان سوخوار و گیاهان غده ای تقسیم می کنند.

گیاهان سوخدار اغلب گیاهانی چند ساله و پایا هستند که بقای آنها از دو طریق تامین می شود یکی اینکه سوخ اصلی هر ساله از بین می رود و به جای آن یک یا دو سوخک بزرگ و چندین سوخک باقی می ماند . مثل : لاله و زنبق سوخ دار دیگر اینکه سوخ اصلی تا چند سال باقی مانده و هر سال بزرگتر می شود و سوخ های جدید به قسمت تحتانی آن متصل باقی می مانند تا بزرگ شده به اندازه گلدهی برسند مثل نرگس و سنبل لذا از نظر دوام سوخ مادری آنها را به دو دسته سوخ مادری یک ساله و چند ساله تقسیم می کنند .

سوخ مادری یکساله : لاله ، زنبق های سوخی

سوخ مادری چند ساله : نرگس ، آماریلیس ، سیرک ، سنبل ، مریم

گیاهان سوخدار به دو گروه حقیقی و پداژه ( سوخ توپر ) تقسیم می شوند .

سوخ حقیقی : سوخ حقیقی بر دو نوع است .

سوخ حقیقی پوشش دار tunicated به آنها سوخ های ورقه ای laminat و یا سوخ های فلسی پوستی هم می گویند در این دسته فلسهای گوشتی به صورت لایه های متحد المرکز قرار دارند و مریستم راسی را در بر گرفته اند

مثل : لاله ، نرگس ، سنبل ، آماریلیس ، مریم ، لاله واژگون ، گالانتوس ، همانتوس بعضی از زنبق ها .

سوخ های بدون پوشش nontunicated به آنها سوخ فلسی scaly نیز می گویند در این دسته فلسهای گوشتی مثلثی شکل بوده و همدیگر را کاملا نمی پوشانند. مثل : لیلیوم ( سوسن ) ، بعضی از لاله های واژگون .

پداژه : ( سوخ توپر ) این اندام فاقد فلس گوشتی است و در واقع بخش پایین ساقه است که متورم شده است. مثل :  گلایول ، زعفران ، فریزیا ، گل حسرت

بدین ترتیب گل لاله در دسته سوخ حقیقی پوشش دار جای می گیرد .

مهمترین قسمت پیاز ، بخش پایینی آن است که طبق نام دارد تمام بخشهای دیگر پیاز از این بخش به وجود می آیند در حاشیه پایینی آن ریشه ها و بر سطح بالایی آن پولکها به شکل متحد المرکز پیرامون جوانه گل به وجود می آیند افزون بر این ، بر روی این طبق جوانه های دیگری پدید می آیند که یا در انتهای چرخه رشد به پیاز جایگزین تبدیل می شوند و یا بچه پیازهایی به وجود می آورند که دقیقا همانند والدین خود هستند با این تفاوت که به مراتب کوچکترند

در پاره ای از گونه ها ، بچه پیازها در انتهای ساقه هایی پدید می آیند که آنها را ساقه زیر زمینی ( استولون) می نامند و گاهی اوقات طول آنها به دهها سانتی متر می رسد این ساقه زیر زمینی از دراز شدن بخشی از طبق به وجود آمده است معمولا دو تا سه سال طول می کشد تا اندازه بچه پیاز ها به حد مورد نیاز برای تولید گل برسد .

خصوصیات ظاهری :

سوخ بالغ لاله دارای ۶ برگ فلسی اندوخته ای است که به صفحه قایده ای چسبیده اند. در محور هر فلس یک جوانه بر روی صفحه پایه ای قرار دارد که بعدا به سوخ گلدهنده تبدیل می شوند و بالاترین جوانه محوری چهار برگ و یک گل انتهایی تولید می کند. پایین ترین برگ، بزرگترین بوده و برگ پوشاننده نام دارد این برگ در قسمتی از سوخ که کمی صاف است ظاهر می شود بعضی از گونه ها و کولتیوارها بیش از یگ گل روی ساقه گلدهنده تولید می کنند

ریشه ها در لاله به صورت رشته ای و فاقد انشعاب است برگها در سطح خاک گسترده و اغلب حاشیه آنها موج دار است تعداد برگها بر حسب توان گلدهی متفاوت است گلها و برگها با هم توسعه می یابند. گل از سه کاسبرگ گلبرگ مانند و سه گلبرگ با رنگهای متنوع تشکیل شده که تا حدودی همدیگر را می پوشانند. در میان آنها لکه های تیره دیده می شود که به آن چشم می گویند و از مشخصات لاله است ۶ پرچم دارد تخمدان آن سه خانه ای و کلاله سه شاخه است .

برگهای گیاه معمولا تا حدودی دراز است و بر سطح خاک گسترده می شود و نوعی روزت به وجود می آورد و این قسمت در بسیاری از گونه های وحشی پایه گیاه را حفاظت می نماید اغلب اوقات حاشیه های آنها بسیار پیچ خورده است پاره ای از آنها دارای حواشی سرخ فام هستند یا رگه هایی به رنگ قهوه ای مایل به سرخ روی آنها مشاهده می شود پاره ای دیگر که کوچکترند گل را در صعود خویش به سوی خورشید و در طول ساقه ای ساده یا منشعب و نسبتا صاف و کشیده امراهی می نمایند .

لاله در گروه گلهای synanthus قرار دارد یعنی برگها به طور همزمان اما متوالی و قبل از اجزای گل ها متمایز می شوند و یا به عبارتی برگها و گلها با هم توسعه می یابند . اغلب اوقات حاشیه ی برگها آنها بسیار پیچ خورده اند ، پاره ای از آنها دارای حواشی سرخ فام هستند یا رگه هایی قهوه ای مایل به سرخ روی آنها مشاهده می شود .

در گونه های مختلف ، کیسه های گرده بر روی میله هایی کرکدار یا بدون کرک قرار گرفته است .

ویژگی یکی از گونه های وحشی لاله این است که بر روی ساقه ای که در قسمتهای نسبتا پایین منشعب شده است چنین و گاهی اوقات تا پنج گل منفرد پدید می آورد متاسفانه این گونه ها به خوبی شناخته نشده است دانه های آنها پهن ، حنایی رنگ و سه گوش است . این دانه ها به آسانی می رویند ولی باید شش سال طولانی انتظار کشید تا نخستین گل آنها بر روی شاخه رخ نماید .

از نظر باغبانی لاله ها دو گروه هستند :

۱ – لاله های با ساقه گلدهنده بلند که برای گل بریدنی مناسب هستند .

۲ – لاله های با دمگل کوتاه ، گل درشت و با دوام که برای زود رس کردن و کاشت در گلدان مناسبند

نحوه ی کشت و کار :

 

لاله به وسیله بذر و سوخ قابل افزایش است بذر آن تا ۲ سال بعد از کاشت سوخ می دهد و ۶ سال طول می کشد تا سوخ به اندازه گلدهی برسد روش تجاری افزایش لاله استفاده از سوخ است که از رشد رویشی جوانه های محوری حاصل می شود .

در افزایش به وسیله سوخ بهترین کاشت آن در باغچه و محیط خارج از گلخانه اواخر آبان است سوخ های کاشته شده در باغ تمام مدت زمستان را در خاک مانده و با گرم شدن هوا در آغاز فصل بهار به گل می نشیند اگر دمای خاک در زمان کاشت از ۱۷ درجه سانتی گراد کمتر باشد بهتر است چون کمتر با خطر فوزاریوم مواجه می شود ارقامی که سوخ های کوچکتری دارند برای کاشت در باغ مناسبند .

پیش رسی کردن forcing :

روند پیش رس کردن لاله همانند سنبل است بدین ترتیب که سوخ لاله رادر پاییز در گلدان کشت کرده و آن را در شرایط سرد ۹ درجه سانتی گراد و تاریک قرار می دهند تا ریشه بدهد برای ادامه سرمادهی و نیز رشد جوانه دما را به ۵ درجه سانتی گراد کاهش می دهند سپس دما را افزایش داده ۲۰ – ۱۷ درجه سانتی گراد و به تدریج نور را افزایش می دهند .

در روش دیگر می توان در پاییز سوخ لاله را در گلدان کشت کرد و روی آن را با ماسه پوشاند که در این حالت در دمای خنک ریشه ها رشد می کنند هر چه گیاه رشد می کند باید مقدار بیشتری ماسه روی آن ریخت هنگامی که مایل هستیم گیاه به گل برود ماسه را از روی گیاه بر می داریم و به محل گرمتر در گلخانه سرد منتقل می کنیم که در این صورت پس از چند روز گل می دهد. چون در این مدت ریشه ها تشکیل شده و برگها نیز به صورت تاریک  روییده رشد کرده اند و کافی است که با نور مواجه شود تا ساقه گلدهنده فعالیت خود را آغاز کند .

در مورد گیاهانی مانند لاله و سنبل بهتر است که هر ساله آنها را از خاک خارج کرده و چندین ماه استراحت داد و دوباره کشت نمود این امر باعث می شود پیازها دارای آمادگی بیشتری جهت گلدهی باشند لاله از دسته گیاهان سوخ دار بهار گل است که این دسته در اواسط تا اواخر پاییز کشت شده و در بهار گل می دهند و معمولا به سرما مقاومند، دارای رکود تابستانه است یعنی در تابستان در زمانی که هوا گرم و خاک خشک است دوره استراحت را می گذراند، عامل مهم در تشکیل گل و نمود در گیاهان سوخدار دماست و در مورد لاله نیز این امر مهمتر جلوه می کند عامل نور نیز از درجه اهمیت کمتری نسبت به دما برخوردار است .

شیوه کشت در گلدان :

پرورش لاله در گلدان و در بالکن امکان پذیر است همه انواع لاله را می توان در گلدان پرورش داد به شرط اینکه از خاک مناسب استفاده نماییم  و زهکشی گلدان خوب باشد .

لازمه کشت پیاز ها در گلدان این است که هر ساله گلدانها را عوض کنند زیرا در غیر اینصورت پیاز ها روز به روز ضعیفتر خواهند شد و دیگر گل نخواهد داد .

نیازها :

دما : لاله به سرما مقاوم بوده و در شرایط طبیعی برای رشد زمستانهای سرد بهار کوتاه و تابستان گرم و خشک
می خواهد

نور : به محل آفتابی نیاز دارد و در اطراف آن نباید گیاه سایه دار کشت شود چون سایه باعث افزایش تولید برگ و کاهش گلدهی می شود در زمان تیمار سرمایی جهت ریشه دهی باید تاریکی با سایه سنگین ایجاد شود

خاک مناسب آن : نیاز به خاک سبک و با زه کشی مناسب دارد pH خاک نباید اسیدی باشد می توان بعد از ظهور برگها به آن کود داد ولی کود استفاده شده نباسد نیتروژن زیاد داشته باشد چون باعث از بین رفت گیاه و یا تضعیف آن در برابر عوامل نا مساعد می شود تا حد امکان باید از مصرف کودهای دامی پرهیز شود و اگر هم استفاده می شود باید کاملا پوسیده باشد نیاز غذایی آن کم بوده و خاک و آب با هدایت الکتریکی کم برای آن مناسب است

آبیاری : پس از کاشت یک بار آب داده می شود و در طول زمستان نیازی به آبیاری ندارد آب زیاد در خاک باعث پوسیدگی سوخ می شود و به طور کلی نیاز به مقدار کمی آب دارد و خاک بین دو آبیاری می تواند خشک شود .

برداشت و نگهداری سوخ :

سوخ های لاله در اواسط خرداد تا اواسط تیر برداشت و در دمای ۲۷ – ۲۵ درجه سانتی گراد به مدت ۴ – ۳ هفته خشک شده و سپس در انبار با دمای ۱۷ درجه ی سانتی گراد نگهداری می شود . در مورد پیاز های لاله بلافاصله بعد از برداشت باید پوست سوخ ها کنده شود و بلافاصله درجه بندی گردد .

برداشت گل لاله :

در انواعی که جهت گل بریدنی استفاده می شود وقتی غنچه رنگ گرفته باشد باید برداشت شود .

نکته مهم آنکه همانند سایر گلها برداشت آن باید در صبح زود و هنگامی که گلبرگهای آن به حالت نیمه باز است برداشت شود .

عوارض فیزیولوژیکی :

ریزی گل در مراحل اولیه نمو عارضه ای است که می تواند ناشی از چندین عامل مثل دمای بالا در طی حمل و نقل سوخ ها ، مجاورت با منابع تولید اتیلن ، میوه سیب و نیز مواد آلوده به قارچ فوزاریوم باشد . در دوره پیش رسی که سوخ ها تحت شرایط تاریکی قرار می گیرند نیز اگر دمای محیط بالا برود می تواند منجر به این عارضه شود. تماس با اتیلن در انبار علاوه به ریزش گل می تواند موجب تولید گل و برگ غیر نرمال شده و از بازار پسندی محصول بکاهد عارضه دیگر خم شدن ساقه در چند سانتی متری زیر گل می باشد که ناشی از کمبود کلسیم است و جریان هوا در اطراف گیاهان و نیز تغذیه گیاه با کودهای کلسیم دار مثل نیترات کلسیم می تواند در بهبود این عارضه موثر باشد .

نکات مهم در مورد پرورش گل لاله :

در پیش رس کردن برای ریشه دهی نیاز به دمای ۹ درجه سانتی گراد دارد پس از رشد ریشه ها برای رشد جوانه ها دما از ۹ درجه سانتی گراد به ۵ درجه سانتی گراد کاهش داده می شود وقتی ساقه به ۳ – ۲ سانتی متر رسید دما را به ۲ – ۰ درجه سانتی گراد کاهش می دهند تا از رشد بیشتر ریشه و ساقه پیشگیری شود سپس جهت به گل نشاندن دما را تا ۲۰ – ۱۷ درجه سانتی گراد افزایش می دهند .

حداقل اندازه محیط سوخ جهت گلدهی ۱۲ – ۱۱ سانتی متر است

سوخ های سالم دارای شکل و اندازه استاندارد واریته بوده ، پوست خارجی آنها سالم و چسبیده به سوخ است

عمق کاشت سوخ های کوچک ۱۰ سانتی متر و سوخ های بزرگ ۱۵ سانتی متر است اگر زمستان خیلی سرد باشد سوخ های درشت در عمق ۲۰ سانتی متر کاشت می شود .

تشکیل برگ ارتباط خیلی نزدیک با اندازه اندام زیر زمینی دارد در مورد لاله هنگامی که سوخ برای تشکیل گل خیلی کوچک است فقط یک برگ و گاهی آویخته تولید می کند .

Dropper : ساختار استولون مانند تو خالی است که از سوخ مادری خارج شده و در انتهای آن سوخ دختری در لاله ها تولید می شود و دیورتیکولوم نیز نامیده می شود به طور عمودی و به طرف پایین رشد کرده و باعث می شود پیاز سال بعد در سطحی پایین تر از پیاز مادری قرار گیرد.

با تشکر از مهندس علی ایرانمهر

تکثیر گیاهان

طریق مختلف تکثیر

  1. مستقیم یا جنسی Sexual Propagation
  2. غیر مستقیم یا رویشی Vegetative Propagation

تکثیر مستقیم Sexual Propagation

تکثیر مستقیم بیشتر بعنوان تکثیر بذری شناخته شده است. اساس کار در این روش استفاده از بذر گیاه است. مزایای بذر کاری

۱) ارزانتر بودن نسبت به روش غیر جنسی؛

۲) انبار کردن بذر به مدت طولانی؛

۳) کنترل بیماری‌های ویروسی.

می‌توان بذر را برای مدت طولانی در انبار نگهداری کرد بدون آنکه آسیبی به وضعیت رویشی و ژنتیکی آن وارد شود. هم‌چنین از آنجا که بیماری‌های ویروسی عموماً بوسیله بذر انتقال پیدا نمی‌کنند لذا تکثیر بذری راه مطمئن برای کنترل بیماری‌های ویروسی است.

معایب کشت و کار با  بذر

۱) به علت تفرقه صفات، یکنواختی لازم وجود ندارد؛

۲) دوره نو نهالی طولانی‌تر است؛

۳) کیفیت اولیه بذر از بین می‌رود.

برای آن دسته از گیاهان که نیاز به یکنواختی دارند روش بذر کاری برای تکثیر آن‌ها مشکل آفرین است. هم‌چنین در بعضی از گیاهانی که زمان لازم برای بلوغ و به گل رفتن گیاه طولانی است، هزینه زیادی دارد. مثلاً زمان لازم برای درخت گلابی حداقل ۷ تا ۸ سال است تا یک پایه بذری به درخت میوه تبدیل شود.

روش‌های بذرکاری

بذر کاری به دو روش مستقیم و نشا کاری انجام می‌شود. روش مستقیم برای بذرهایی با اندازه متوسط عملی است که رویش آن‌ها با مشکل زیادی همراه نیست. گل آحار و جعفری به روش مستقیم بذرکاری می‌شوند. تعداد زیادی از بذرهای گیاهان زینتی نیاز به نشا کاری دارند. در روش نشا کاری ابتدا بذرها را در یک جعبه کشت یا گلدان نشا کشت می‌کنیم. بعد از اینکه اندازه گیاهان و نشاها به حد معینی رسید و معمولاً این حد یک اندازه ۴ تا ۶ برگه است آنوقت گیاهان را به محل اصلی انتقال می‌دهیم.

تکثیر غیر جنسی

اساس روش تکثیر غیر جنسی

هر یک از سلول‌های هر کدام از گیاهان توانایی ساخت یک گیاه کامل همانند پایه مادری خود را دارند. و کلاً هر روشی که بوسیله آن هر یک از اندام‌های گیاهی به یک گیاه کامل تبدیل شود، یکی از زیر رده‌های این روش است.

انواع روش‌های تکثیر غیر جنسی

۱) کشت بافت؛

۲) تقسیم بوته؛

۳) استفاده از اندام‌های زیرزمینی؛

۴) استفاده از ساقه و برگ بعنوان قلمه؛

۵) استفاده از جوانه‌ها بعنوان پیوند؛

۶) استفاده از ساقه‌های رونده؛

۷) خوابانیدن.

کشت بافت

کشت بافت کار نسبتاً  تخصصی بوده و نیاز به دستگاه‌های مخصوص دارد که در اینجا مورد بحث نیست.

تقسیم بوته Succres

استفاده از تقسیم بوته برای تکثیر گیاهان زینتی کاربرد زیادی دارد و تعداد زیادی از گیاهان به این روش تکثیر می‌شوند. استفاده از این روش بدلیل اینکه گیاه کامل و ریشه‌دار از پایه مادری جدا می‌شود و عیناً شبیه پایه مادری شروع به رشد و نمو می کند، یک روش نسبتاً آسان و بدون هیچ گونه خطر از نظر سازگاری با محیط است و هیچ تغییر ژنتیکی در آن اتفاق نمی‌افتد. نمونه این نوع تکثیر را می‌توان در دیفن باخیا،  سانسویریا و آنتوریوم مشاهده کرد.

استفاده از اندام‌های زیرزمینی

انواع پیازها و ریزوم‌ها از این طریق تکثیر می‌شوند. در جلسه آینده به بحث در این مورد می‌پردازیم.

خوابانیدن Layering

تکثیر بوسیله خوابانیدن یاLayering  یک روش نسبتاً ساده و کم هزینه است. فقط باید دقت داشت که همه گیاهان با این روش قابل تکثیر نیستند.

برخی از درختان و درختچه‌ها و تعدادی از پیچ‌های زینتی با این روش تکثیر می‌شوند.

روش کار بدین صورت است که بخش‌هایی از ساقه که در حال رشد است را درون خاک حفر می‌کنیم و مقداری خاک بر روی آن می‌ریزیم. بخش‌هایی که در زیر خاک هستند ریشه‌دار می‌شوند و بعد از ریشه‌دار شدن آن‌ها را از پایین‌ترین محلی که برای خاک ریختن انتخاب کرده‌ایم قطع می‌کنیم و بعنوان یک گیاه جدید به محل مورد نظر انتقال می‌دهیم. این روش تکثیر در گیاهانی نظیر پیچ لونی سرا (یاس امین‌الدوله)، یاس زرد و پیچ اناری و تعداد دیگر از گیاهان قابل استفاده است.

استفاده از ساقه و برگ به عنوان قلمه

روش‌های قلمه برداشتن بر حسب اینکه از کدام قسمت ساقه صورت گیرد اسامی مختلفی دارند.

انواع قلمه ساقه

  • قلمه چوبی Wood Cutting
  • قلمه نیمه چوبی؛
  • قلمه سبز؛
  • قلمه علفی؛
  • قلمه برگ.

قلمه یا Cuttingاستفاده ا ز بخش‌های ساقه و گاهی برگی بعضی از گیاهان زینتی می‌باشد که قابلیت ریشه‌زایی سریع دارند. اگر آخرین قسمت ساقه یا بخش رشد یافته سال قبل در قلمه استفاده شود، قلمه چوبی یا اصطلاحاً Wood Cutting   می‌گویند. بیشتر درختان میوه، درختچه‌های زینتی، گیاهان برگ ریز و گیاهان خزان دار به کمک این روش تکثیر می‌شوند. در این روش طول قلمه ۱۰ تا ۲۵ سانتی‌متر است و بسته به نوع قلمه و تعداد، ۳ تا ۷ گره در قلمه باقی می‌ماند. این چنین قلمه‌هایی فاقد برگ هستند، چون زمان قلمه گیری این گونه گیاهان به دوره خواب گیاهان نزدیک می‌شود (حدوداً  از اواسط آبان به بعد) .

قلمه‌هایی که بافت محکمی دارند، کمی خشبی شده ولی انعطاف لازم را دارند و حاصل رشد سال جاری هستند را قلمه‌های نیمه چوبی یا نیمه خشبی گویند. درختچه‌های زینتی و سوزنی برگان و تعدادی از گیاهان گلخانه‌ای نظیر آکالیفا Acalypha و گل کاغذی به این وسیله تکثیر می‌شوند. طول قلمه‌ها حدود ۱۰ تا ۱۵ سانتی‌متر بوده و ۳ تا ۴ گره روی ساقه بجای می‌ماند. قلمه‌ها بدون برگ یا با داشتن یک یا دو برگ کشت می‌شوند.

قلمه‌های سبز، حاصل رشد جاری گیاه و حامل مریستم انتهایی هستند و به سرعت ریشه‌دار می‌شوند. چنین قلمه‌هایی طولی در حدود ۵ تا ۱۰ سانتی‌متر دارند و حداقل دارای دو گره هستند و معمولاً برگ دارند و با یک یا دو برگ در محیط ریشه زایی کشت می‌شوند. این قلمه‌ها تقریبا در تمام گیاهان زینتی مانند سوزنی برگ‌ها از قبیل کاج مطبق و آلوکالیاها قابل استفاده می‌باشند.

نوع دیگر قلمه‌های ساقه، قلمه‌های علفی یا Herbaceous Cutting  است که در گیاهان زینتی نظیر انواع فوتوس‌ها، دیفن باخیا و برگ انجیری کاربرد دارند.

نوع دیگر قلمه، قلمه برگ است. برگ‌های بعضی از گیاهان قابلیت ریشه دار شدن دارند. عمده برگ‌های ریشه زا برگ‌های کامل هستند. یعنی باید یک برگ کامل همراه با دم برگش در بسترهای تکثیر کشت شود در حالیکه بعضی از برگ‌ها را بوسیله تکه کردن یا قطعه کردن، می‌توان تکثیر کرد مانند برگ‌های بگونیای ریزوم‌دار و سانسویریا.

تکثیر بوسیله اندام‌های زیر زمینی

در این جلسه پیرامون تکثیر با استفاده از اندام‌های زیرزمینی و پیوند توضیحاتی را ارائه می‌دهیم. اندام‌های زیرزمینی مختلفی بعنوان وسائل و مواد ازدیادی استفاده می‌شوند.

 

اندام‌های زیرزمینی

  • ساقه‌های تغییر شکل یافته (پیازها)؛
  • بخش‌های گوشتی ریشه.

گل گلایول با پیاز تو پر بوسیله اندام‌های زیرزمینی تکثیر می‌شود. هم‌چنین گل سنبل با پیازهای حساس و سخت ریشه‌زا تکثیر پیدا می‌کند. ریزوم‌ها بخشی از ساقه زیرزمینی گیاه هستند که بعنوان عامل تکثیر از آن استفاده می‌شود. حال به معرفی بعضی از گیاهانی که به این وسیله تکثیر می‌شوند، می‌پردازیم.

عامل تکثیر در گیاهان پیازی (بعنوان مثال گلایول)، پیازچه‌های بسیار کوچک هستند که در کنار پیاز مادری رشد می‌کنند. پیازچه‌ها را چند سال‌ متوالی (۳ تا ۴ سال) در زمین مرغوب می‌کارند و زمانی که پیازها به اندازه معین رسیدند، گل می‌دهند.

استفاده از جوانه‌ها بعنوان پیوند

عمل پیوند یاGrafting  متصل کردن دو قسمت گیاهی است، بطوریکه این دو قسمت بوسیله باززایی با هم کاملاً جوش خورده و یک گیاه را تشکیل دهند. معمولا بر روی همه درختان میوه عمل پیوند صورت می‌گیرد. هم‌چنین گل سرخ از خانواده رزاسه عموماً با روش پیوند تکثیر می‌شود.

در عمل پیوند دو بخش پایه و پیوندک وجود دارد. بخش پایینی و اصلی که پایه یاStock  نامیده می‌شود و بخشی را که از گیاه دیگر جدا می‌شود و روی گیاه مادری چسبانده می‌شود را اصطلاحاً پیوندک Scion  می‌گویند. بنابراین پایه و پیوندک دو عامل مهم در موفقیت پیوند هستند. انتخاب پیوندک و سازگاری پیوندک مهم می‌باشد، زیرا هر پایه با هر پیوندکی عمل پیوند موفقی نخواهد داشت.پایه بسته به نوع گیاه می‌تواند نهال یک ساله یا شاخه بسیار باریک باشد. نسترن‌ها گیاه بومی کشور ایران هستند.  در پایان سال اول یا دوم وقتی ضخامت پایه نسترن به اندازه یک مداد معمولی شد مناسب پیوند است. دو نوع پیوند وجود دارد. پیوند جوانه و پیوند شاخه که هر دو آن بر روی نسترن انجام می‌شود.

پیوند

۱) نیمانیم یا انگلیسی

۲) پیوند اسکنه از انواع پیوند شاخه هستند.

پیوند انگلیسی در فصل زمستان و بر روی گیاهانی چون رز، نسترن و کلماتیس انجام می‌گیرد. لازم به ذکر است که پیوند اسکنه احتیاج به چسب پیوند دارد تا باز زایی بخش‌های جدا از هم راحت صورت گیرد.

معمول‌ترین پیوند جوانه، پیوند شکمی یا Tاست، که در اواسط فصل بهار یا اواخر شهریور قابل انجام است و نیازی به چسب پیوند ندارد.

معمولاً پایه و پیوندک را از یک خانواده انتخاب می‌کنند تا شانس سازگاری بیشتر باشد. دو نشانه بارز ناسازگاری پایه و پیوندک عبارتند از

الف) برجستگی در بخش طوقه،

ب) نامتناسب بودن رشد پایه و پیوندک.

معمولاً بعد از گذشتن ۲ یا ۳ سال از پیوند علائم ناسازگاری مشخص می‌شوند.

 

منبع: شبکه آموزش صدا و سیما

انواع محیط‌های کشت برای ریشه‌زایی

ماسه؛

فاقد هر گونه عناصر؛

ارزش آن به واسطه وجود تخلخل کافی، وجود اکسیژن و حفظ رطوبت.

اولین محیط کشت ماسه است که برای ریشه‌دار کردن گیاهان ارزشی خاص دارد، زیرا قلمه‌های جدا شده از پایه‌های مادری ذخیره غذایی به اندازه کافی دارند. اندازه ذرات ماسه و تخلخل بین این ذرات بسته به نوع قلمه‌ها متفاوت است پس بهتر است که برای قلمه‌های مختلف اندازه معینی از محیط کشت را استفاده کنیم.

پرلایت

  • منشا آتشفشانی؛
  • سفید رنگ؛
  • فاقد هرگونه ذخیره غذایی؛
  • ارزش آن به واسطه ذخیره آب تا ۴ برابر وزن خود.

دومین محیط کشت که برای تکثیر قلمه‌ها استفاده می‌کنیم پرلایت است. و به دلیل خصوصیات ذکر شده، در ریشه‌دار شدن قلمه‌ها یا گیاهانی که در غیر محیط خاک پرورش می‌یابند بسیار مفید و مناسب است. اندازه ذرات پرلایت بین ۴- ۲/۱ میلی‌متر است و بسته به نوع مصرف و نوع قلمه برای تکثیر از پرلایت‌های نرم و نسبتاً درشت استفاده می‌کنیم. معمولاً مخلوطی از پرلایت‌های خیلی نرم و نسبتاً درشت به نسبت مساوی ترکیب می‌کنیم و بعنوان یک بستر ریشه‌زایی از آن استفاده می‌شود

ورمیکولایت

  • ماده معدنی از نوع میکا؛
  • حاوی سیلیکات منیزیم، آلومینیم و آهن است.

در حقیقت یک رس حرارت دیده است که می‌تواند مقدار زیادی آب را جذب کند. ورمیکولایت بدلیل قیمت نسبتاً بالایی که دارد مصرف چندانی ندارد. بعلاوه بعلت جذب آب حجمش زیاد می‌شود و نباید تحت فشار قرار گیرد، زیرا تخلخلش را از دست می‌دهد. فقط در موارد خاص برای سازگاری دادن یک گیاه حاصل از کشت بافت در محیط جدید از این ماده استفاده می‌شود. بنابر این برای تکثیر معمول و متداول گیاهان عمدتاً ماده مورد مصرف پرلایت یا ماسه است.

مخلوط ماسه و پرلایت

  • به نسبت مساوی مخلوط می‌شوند؛
  • در سطح کاربردی مصرف زیادی دارد.

چهارمین محیط کشت، مخلوط ماسه و پرلایت است. به نسبت مساوی یک حجمی از پرلایت و ماسه نرم (همان چیزی که در اصطلاح باغبانی ماسه بادی می‌گویند) را با هم مخلوط می‌کنند و قلمه‌ها را در آن قرار می‌دهند. بعد از ریشه‌دار شدن قلمه‌ها و اطمینان از حجم ریشه، قلمه‌ها به محل مناسب دیگر انتقال می‌یابند.

محیط‌های کشت قلمه‌ها فاقد هر گونه ذخیره غذایی بوده و بدلیل آنکه فوق‌العاده سبک هستند تخلخل زیادی دارند و نمی‌توانند مواد غذایی را به مدت زیادی در خود نگه دارند. بعد از ریشه‌دار شدن گیاهان چون نیاز به عناصر معدنی در گیاه خیلی بالا می‌رود، در یک خاک مناسب که ذخیره کافی این مواد را دارند کشت می‌شوند.

محیط‌های پرورشی گیاهان – کشت خاکی

  1. متداولترین محیط کشت شناخته شده خاک یا Soilاست. تعریف خاک و انتظاری که از خاک برای نگهداری طولانی یک گیاه می‌رود، بسته به نوع گیاه و نیاز خاص غذایی آن گیاه متفاوت است. گیاهان علفی و آپارتمانی نیاز به یک بافت بسیار سبک دارند، بافتی که تخلخل کافی دارد و آب را به اندازه مناسب در خود نگهداری می‌کند و ریشه‌ها در آن بخوبی تنفس می‌کنند.
  2. ترکیبی با نسبت مساوی از خاک برگ، ماسه بادی و خاک زارعی و دارای یک بافت خوب و مناسب برای پرورش گیاهان آپارتمانی اصطلاحاً خاک سبک نامیده می‌شود.
  3. خاک سنگین در باغبانی کاربرد خیلی زیادی ندارد، فقط گیاهانی که ساختمان ریشه‌ای بسیار قطور و قوی دارند مثل گل کاغذی و هم‌چنین شاه‌پسند درختی و درختچه ختمی چینی در خاک‌های سنگین بهتر رشد و نمو می‌کنند.
  4. غیر از خاک ترکیبات مصنوعی دیگر مثل پیت هم استفاده می‌شود. Peatخاکی است که از بقایای در حال تخمیر اندام‌های مختلف گیاهی بوجود آمده است. پیت‌های طبیعی حاصل تخمیر خزه‌ها هستند. دو خزه معروف بنام‌های Sphagnum و Hyponum در اروپای شمالی به وفور یافت می‌شوند و معادنی که از این خزه‌ها در اروپای شمالی بدست آمده تحت عنوان تورب یا پیت خالص به بازار عرضه می‌شوند. پیتPH  بسیار پایینی دارد و برای گیاهان اسید پسند و آن‌هایی که نیاز به PH پایین دارند بسیار مناسب و ایده‌آل است

  

زمان و طریقه‌ تعویض‌ گلدانها

هنگامی‌که‌مشاهده‌کردیدریشه‌ازسوراخ‌زیرگلدان‌بیرون‌آمده‌ویاریشه‌هادرسطح‌خاک‌گلدان‌متورم‌وبه‌خوبی‌دیده می‌شوند. و یا در فواصل‌ آبیاریهای‌ گیاه پژمرده‌ و پلاسیده‌ به‌ نظر می‌رسد و یا رشد آن‌ متوقف‌ گردیده‌ و یا برگها‌ی‌ جدید آن‌ حد معمول‌ و نیز بی‌رنگ‌ شده‌اند و برگهای‌ تحتانی‌‌ آن‌ نیز زرد شده‌اند باید گیاه‌ را یکی‌ دو روز از آبیاری‌ آن‌ گذشته‌ است‌ با خاک‌ از گلدان‌ خارج‌ کرد اگر ریشه‌های‌ آن‌ از اطراف‌ خاک‌ بیرون‌ آمده‌ و به‌ خوبی‌ دیده‌ می‌شود وقت‌ تعویض‌ گلدان‌ فرا رسیده‌ است.

اگر چه‌ در تمام‌ فصول‌ در محیط‌ سربسته‌ و فاقد کوران‌ می‌توان‌ نسبت‌ به‌ تعویض‌ گلدانها اقدام‌ نمود ولی‌ بهترین‌ فصل‌ برای‌ تعویض‌ گلدان‌ نیمه‌ دوم‌ اسفند تا اول‌ فروردین‌ ماه‌ می‌باشد. عملیات‌ تعویض‌ گلدان‌ بایستی‌ حتما در محیطی‌ سربسته‌ انجام‌پذیرد.

 

آشنایی با خواص انواع خاک:

خاک گلدان باید سبک ، متخلخل و قابل نفوذ باشد که اولا در اثر نفوذ هوا در خاک اکسیژن کافی در دسترس ریشه می شود و توسط زهکش خارج گردد. بنابراین برای خاک گلدان مخلوطی از خاک برگ یا تورب ، خاک باغچه و ماسه به کار می برند که نسبت هر یک از آنها بر حسب نوع گیاه فرق می کند. وجود مواد آلی نظیر خاگ برگ یا تورب در خاک گلدان بسیار ضروری است زیرا علاوه بر آن که مواد غذایی لازم را تا حدی برای گیاه فراهم می سازد . موجب اصلاح خاک شده و جذب و نگهداری آب نقش مهمی را ایفا می کند.

ضد عفونی خاک: معمولا خاک گلدان دارای باکتریها و قارچهای مختلفی است که بعضی از آنها برای گیاهان زیان آورند و موجب بیماری سپس مرگ گیاه می شوند در این حال لازم است خاک گلدان را ضد عفونی نمایی.

–           ساده ترین روش ضدعفونی خاک در منزل آن است که مخلوط خاک را در دیگی ریخته مرطوب کنید. سپس سرپوش آن را گذاشته  حرارت دهید تا درجه حرارت خاک به ۷۵ تا ۸۰ درجه سانتیگراد برسد. حرارت دادن را تا ۳۰ دقیقه ادامه دهید و سپس بگذارید تا سرد شده بعدا استفاده نمایید.

آشنایی با pH  خاک : هر گیاهی در اسیدیته ی خاصی قادر به ادامه ی زندگی است  مثلا pH گیاهان زینتی بین ۴ تا ۷ است. از این نظر گیاهان را به دو دسته تقسیم می کنند.

  1. گیاهان آهک گریز: این گیاهان در خاکهای فاقد کچ و آهک یعنی در خاکهای اسیدی رشد می کنند و به طور کلی گیاهان آپارتمانی که گلشان مورد توجه است خواهان خاک های اسیدی هستند.

ترکیب مناسب خاک گلدان برای این قبیل گیاهان را می توانید به این ترتیب آماده کنید. ۱ قسمت تورب + ۲/۱ قسمت کمپوست + ۲/۱ قسمت خاک برگ

  1. گیاهان آهک دوست: این قبیل گیاهان را می توانید در خاکهای آهکی یا قلیایی کشت نمایید و با آب معمولی آبیاری کنید.

ترکیب مناسب خاک گلدان برای این قبیل گیاهان را می توانید به این ترتیب آماده کنید ۱ قسمت ماسه + ۳/۱ قسمت خاک تازه باغچه + ۳/۱ قسمت خاکبرگ

سازگار کردن گیاه با محیط جدید

هنگامی که گیاه آپارتمانی را از گلفروشی یا گلخانه به منزل منتقل می کنید مدتی طول می کشد تا گیاه با محیط جدید سازگار شود که این دوره را دوره سازگاری می کویند.

این عوارض را ممکن است در بدو امر در گیاه ببینید:

برگهای گیاه در مقایسه با شرایط گلخانه آب بیشتری از دست می دهد و ریشه گیاه قادر به جذب سریع آب و جانشین نمودن آب از دست رفته نیست . این امر ریزش گلها و برگها را در هفته اول به دنبال دارد.

افزایش یا کاهش نور محیط جدید در مقایسه با محل اول گیاه عامل دیگری برای زرد شدن و ریزش برگها در هفته اول است.

با دستورالعملهای زیر می توانید میزان سازگاری گیاه با محیط جدید را افزایش دهید:

  1. در هفته اول در آبیاری گیاه با توجه به نیاز آن غفلت نورزید تا ریشه ها بتوانند کمبود آبی را که گیاه از دست می دهد جبران کند.
  2. برگ پاره ای از گیاهان را به منظور کاهش تعریق گیاه با آب اسپری کنید.
  3. گلدان را در روز های اول در محیط نسبتا خنک ( ۱۳ تا ۱۶ درجه ) نگهداری کنید این عمل باعث تقلیل فعالیت گیاه و در نتیجه موجب کاهش تعریق و تبخیر آب می گردد و به سازگاری گیاه کمک می کند.
  4. از تابش مستقیم نور خورشید به گیاه جلوگیری کنید حتی اگر گیاه نور دوست باشد زیرا نور مستقیم موجب ازدیاد فعالیت گیاه شده در نتیجه به آب بیشتری احتیاج پیدا می کند.
  5. از دادن کود به گیاه تا سه ماه بعد از خرید خودداری نمایید زیرا در هنگام خرید به اندازه کافی کود در گلدان وجود دارد. از طرفی در اثر تغییر شرایط محیط رشد گیاه قدری کاسته می شود و در نتیجه به مواد غذایی کمتری نیاز دارد.

منبع:مهندس علی ایرانمهر و گروه دانش وتکنولوژی سایت تبیان زنجان با اندکی اصلاح

خانواده شمعدانی و بنفشه آفریقایی

خانواده شمعدانی یک خانواده نسبتاً پر جمعیت است. تعداد زیادی از آن‌ها بعنوان شمعدانی‌های بذری تحت، عنوان گیاهان یکساله در فضای آزاد کشت می‌شوند. حدود صد گونه از شمعدانی‌های یکساله بذری در کاتالوگ‌های بذر موجود است.
شمعدانی‌های کشور ما از گروه پلارگونیوم‌ها و جنس پلارگونیوم هستند. این جنس برگ‌های سبز پنجه‌ای و گل‌های متراکم دارد که بعنوان گیاهان فضای سبزی و پات پلنت Pot plant معرفی شده‌اند.
شمعدانی معمولی Pelargonium hortom
شمعدانی معمولی یا پلارگونیوم هورتوم علاوه بر اینکه در داخل ساختمان قابل نگهداری است بخش عمده مصرف آن در فضای آزاد می‌باشد. به دلیل تنوع رنگ (صورتی، سفید و قرمز) در طراحی‌های گوناگون در فضای آزاد استفاده می‌شود. حتی شمعدانی معمولی به عنوان کشت نواری Border plant هم مورد مصرف دارد و گاهی به عنوان کشت متراکم و کپه‌ای استفاده می‌شود.
شمعدانی عطری گیاهی است که برگ‌های معطر و گل‌های صورتی رنگ کوچکی دارد. برگ‌های ظریف و کرک دار و سبز آن بخش زینتی گیاه است که به نور مستقیم آفتاب بسیار حساس است و باید گیاه را در سایه آفتاب درختان کاشت تا با سوختگی حاشیه برگ‌ها مواجه نشویم.
پلارگونیوم دامست یکوم یکی از شمعدانی‌های نسبتاً قدیمی است که در ایران کشت و کار شده است. این گیاه کاملاً متفاوت با شمعدانی‌های دیگر است و یک هاله سیاه رنگ در وسط گلبرگ‌های صورتی آن دیده می‌شود، برگ‌هایی درشت‌تر از شمعدانی‌های دیگر دارد و نسبت به شرایط خشکی و خاک نامساعد مقاوم است. این گیاه به عنوان یک Pot plant استفاده می‌شود.
شمعدانی‌ها جزء گیاهان هرمافرودیت Hermaphrodite هستند یعنی اندام‌های جنسی نر و ماده با هم روی یک گیاه وجود دارند. تولید بذر در شمعدانی ها بندرت اتفاق می‌افتد بدلیل اینکه گاهی پرچم‌ها تبدیل به گلبرگ می‌شوند، یا اینکه گرده افشانی بشکل موفقی انجام نمی‌گیرد (پس در پلارگونیوم‌ها بذر نداریم).
تکثیر شمعدانی ها بوسیله قلمه‌های نیمه خشبی ساقه در اوایل پاییز انجام می‌گیرد. روش تکثیر آن‌ها بدین صورت است که قلمه نیمه خشبی به طول ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر را از پایین محل جوانه قطع می‌کنیم و در یک بستر ماسه‌ای کشت می‌کنیم. تا بهار که احتیاج به ریشه‌زایی گیاه نیست قلمه‌ها را می‌توان در شاسی‌های گرم نگهداری کرد. بعد از ریشه زایی و انتقال به گلدان، به محلی پر نور و دارای خاک غنی از مواد غذایی و نسبتاً عمیق نیاز دارد.
در شمعدانی گاهی مشکل آبیاری و عدم به گل رفتن وجود دارد و این به نحوه نگهداری آن‌ها مرتبط است. شعمدانی‌ها در محیط پر نور به خوبی رشد و گل دهی دارند و در زیر سایه درختان کیفیت گل دهی آن‌ها پایین می‌آید. برای بهبود این وضعیت بهتر است از یک خاک غنی و تغذیه به کمک عناصری مانند ازت، فسفر، پتاسیم و میکرو المنت‌ها و آبیاری به موقع بهره بگیریم.

منبع: سایت نارگیل و…

تعریف گلخانه

فضایی است که که قابلیت کنترل شرایط محیطی مناسب را برای رشد گیاهان را داشته باشد.
جهت گلخانه ها از نظر عرض جغرافیایی در عرض های جغرافیایی بالای ۴۰ درجه شمالی به صورت شرقی – غربی است و در عرض های پایین ۴۰ درجه شمالی به صورت شمالی – جنوبی است ( در ایران گلخانه ها را به صورت شمالی – جنوبی احداث می کنند). البته باد غالب منطقه هم باید در نظر بگیریم. بدین صورت که سازه عمود بر جهت وزش باد ساخته نشود.
طبقه بندی:
۱٫ از نظر شکل و ساختمان
۲٫ از نظر دما
۳٫  گلخانه ها بر حسب اینکه چه نوع مصالح ساختمانی در آن‌ها بکار برده شده است به نوع ثابت و متحرک تقسیم‌بندی می¬شوند. گل¬خانه¬های ثابت و متحرک بنا ¬بر نیاز در موقعیت معین، در جایی که مدنظر ما است احداث می¬شوند.

گلخانه های ثابت، به گلخانه هایی گفته می‌شود که مصالح ساختمانی بکار رفته در آن‌ها از جنس پایدار و با دوام باشد. پس باید سالیان سال از آن‌ها استفاده کرد. بنابراین نکاتی در ساخت گلخانه‌های ثابت باید در نظر گرفته شود.
انواع گلخانه های ثابت
یکطرفه: از یک جهت از نور کامل آفتاب بر  خوردار است و از جهت دیگر از مصالح ساختمانی پوشیده شده است.بطوریکه دیوار جنوبی آن کوتاهتر از دیوار شمالی بوده و جهت گلخانه شرقی- غربی می باشد و زاویه سقف آن ۳۰ – ۵۵ درجه است. این نحوه ساخت و ساز گل خانه برای مناطقی با شرایط محیطی نسبتاً دشوار بسیار مطلوب است. در مناطقی که سرمای شدید یا یخبندان‌های طولانی وجود دارد، ساخت این گلخانه‌ها به صرفه می‌باشد.

دو طرفه: این گلخانه از دو سقف شیبدار مساوی تشکیل شده است. از دو جهت بطور کامل از نور آفتاب بهره مند است. این گلخانه برای کشت و پرورش بسیاری از محصولات، گلخانه ای اعم از گلها و صیفی جات ایده آل و مناسب است. زیرا از جهت نور و درجه‌ی حرارت بطور کامل از نور خورشید بهره می‌برد.

گلخانه نیمه دو طرفه:شبیه گلخانه های دوطرفه است با این تفاوت که سقف آن از دو شیب نامساوی تشکیل شده است میزان دریافت نور در این گلخانه بیشتر از گلخانه های یکطرفه و کمتر از گلخانه های دوطرفه می باشد. از یک جهت بطور کامل از نور آفتاب برخوردار است و از جهت مقابل تا نیمه از مصالح ساختمانی پر شده و نیمه دیگر از جنس شفاف (شیشه) است.

گلخانه های سه  گانه هر کدام برای یک اقلیم معین مناسب می‌باشند. اما بطور کلی برای مناطق مختلف ایران دو طرفه بسیار مناسب و مطلوب هستند. چرا که در کشور ما، به علت برخورداری از نور فراوان مخصوصاً در زمستان می‌توان در مصرف سوخت صرفه جویی بسیار خوب و با ارزشی داشت.
نیم استوانه ای یا کوانست (Quonset )
امروزه بیشترین طرفدار را داشته زیرا:
اولا : ارزانتر از گلخانه های دیگر است .
دوما: به راحتی قابل جابجایی می باشد به علت کاربرد پیچ و مهره
سوما: پلاستیک به راحتی روی این اسکلت ها قرار می گیرد و پلاستیک را می توان محکم کرد و میزان کاهش نور عبوری را به حداقل رساند
تقسیم بندی گلخانه ها از نظر دما
۱٫ گلخانه های گرم
این گلخانه برای نگهداری گیاهان مخصوص مناطق گرمسیری مثل آناناس یا کاکتوس ها است حرارت ۱۸ – ۲۵ درجه سانتیگراد
۲٫ گلخانه گرم و مرطوب
این نوع مخصوص تکثیر گیاهان است درجه حرارت آن ۱۸ – ۲۵ درجه سانتیگراد است
۳٫ گلخانه معتدل یا نیمه گرم
برای نگهداری گیاهان مناطق معتدل و اکثر گیاهان و گلهای آپارتمانی ساخته می شوند. دمای آن ۱۸-۱۲ درجه سانتیگراد
۴٫ گلخانه خنک
برای نگهداری گیاهان در فصل سرد دمای آن ۱۲-۶ درجه سانتیگراد است

انواع شاسی
۱٫ شاسی سرد
۲٫ شاسی گرم
۱٫ شاسی سرد: جعبه بزرگ بدون کف و با دری شیب دار ارتفاع قسمت بلند آن ۵۰-۴۰ سانتی متر است که روی ان را با شیش یا پلاستیک پوشش می دهند. اندازه استاندارد آن ۹۰-۱۸۰ سانتی متر و عمق آن ۳۰ سانتی متر در نظر می گیرند در ته شاسی تقریبا ۱۰ سانتی متر و یا بیشتر خاک مخلوط با کود حیوانی و گیاهی می ریزیم حتی الامکان محل آن بادگیر نباشد و از سایه نیز دور باشد . از شاسی جهت مقاوم نمودن قلمه ها و نگهداری نشاها استفاده می شود در ضمن در این شاسی فقط از نور خورشید جهت گرم نمودن استفاده می شود.
۲٫ شاسی گرم: دارای مشخصات کاملا شبیه به شاسی سرد است با این تفاوت که در آن سیستم گرم کننده استفاده می شود. حرارت از طریق المنت های برقی و یا لوله های آب گرم در زیر بستر تامین می شود این سیستم ها در کف شاسی قرار داده شده و روی آن را با ماسه پوشش می دهند. در قدیم برای گرم کردن شاسی از کودهای پوسیده دامی استفاده می گردید. در این شاسی امکان کشت مستقیم نمی باشد و نگهداری و کاشت در گلدان و جعبه های کاشت انجام می گیرد. از شاسی جهت تهیه نشاء ریشه دار کردن قلمه ها ، عادت دادن گیاهان به محیط و کشت گیاهان حساس به سرما استفاده می شود.

منبع: دانش نامه رشد و نامعلوم