گوار (Guar)

گوار (Guar) با نام علمی Cyamopsis tetrogonolobus، گیاهی از خانواده بقولات است. این گیاه دولپه­ای و یک ساله است. در گستره وسیعی از خاک­ها و در آب و هوای خشک تا نیمه خشک می­روید. کشت گوار در مناطقی با آب و هوای گرم و با تابستان نیمه ­گرمسیری و گرم به خوبی انجام می­ گیرد. ریشه گوار مانند سایر گیاهان خانواده بقولات دارای باکتری ­های تثبیت کننده نیتروژن می ­باشد که به غنی ­تر نمودن خاک از نیتروژن کمک می­ کند. روی ساقه­ ها و غلاف ­ها، کرک­ های نسبتا تیزی وجود دارد. صمغ گوار (گوار گام) حاصل اندوسپرم موجود در بذر گیاه گوار می ­باشد. صمغ گوار در بسیاری از صنایع مانند صنایع دارویی و غذایی، صنعت کاغذ، معدن، نفت و حفاری، نساجی و تولید مواد منفجره مورد استفاده قرار می گیرد. استفاده از صمغ گوار به شکل کپسوله شده موجب کاهش معنی ­دار چربی ­ها به ویژه کلسترول می ­شود.

گوار به واسطه سیکل کوتاه زندگی (بهار تا تابستان:۵-۳ ماه) به عنوان یک گیاه مناسب در تناوب زراعی قرار می­ گیرد. نیاز آبی گیاه گوار در مناطق مختلف متفاوت می باشد. بسته به زمان کاشت، نیاز آبی گوار از ۳۲۰۰-۲۵۰۰ متر مکعب در هکتار متفاوت می ­باشد. تامین این میزان نیاز آبی در چند مرحله (۷-۳ مرحله) به گیاه صورت می­ گیرد. این در حالیست که محصولاتی مانند گندم در شرایط یکسان کاشت، نیاز آبی ۵۰۰۰-۴۵۰۰ متر مکعب در هکتار دارند. این گیاه می تواند در شرایط آب و هوای گرم برای مدت طولانی در برابر کم آبی و شوری بالا مقاومت داشته باشد. برخی از واریته های گوار تحمل به شوری ۸/۱ دسی زیمنس را دارند؛ به همین دلیل این گیاه می­ تواند به عنوان یک محصول مناسب در مناطق خشک و نیمه خشک کاشته شود.

بذر گوار دارای یک آندوسپرم بزرگ شامل صمغ گالاکتومانان است که در آب به شکل ژل در می­ آید. این ماده معمولا به عنوان صمغ گوار شناخته شده است و در محصولاتی مانند بستنی و یا به عنوان تثبیت کننده در پنیر و فرآوری سرد گوشت استفاده می ­شود. سهولت استفاده از صمغ گوار در صنایع، به علت پخش و هیدراته شدن سریع آن در آب‌های سرد و گرم، رسیدن به غلظت ‌های مناسب بدون نیاز به حرارت، ایجاد لایه­ ی فیبر مانند و مقاومت بالا در برابر حلال­ های قطبی و غیر قطبی و همچنین افزایش قدرت جذب آب در محصولات است. این عوامل سبب گردیده است تا از این ماده در طیف وسیعی از امولسیفایر (معلق کننده­ها) نرم کننده ‌ها و استبلایزرها (تثبیت کننده ­ها) استفاده شود.

در سال­های اخیر کاربرد صمغ گوار در شکست هیدرولیکی اعماق چاه­ های استخراج نفت به گونه­ ای بسیار سریع افزایش یافته است. این افزایش ناگهانی در تقاضا، سبب افزایش۲۳۰ درصدی قیمت گوار و افزایش ۷۵ درصدی صادرات آن از هند به سایر کشورهای دنیا شده است.

در سال ۲۰۱۱، هندوستان ۹۱۵ میلیون دلار گوار به ایالات متحده آمریکا صادر کرده است که عمدتاً در صنعت نفت و گاز مورد استفاده قرار گرفته است. این بزرگترین صادرات کشاورزی هندوستان به ایالات متحده می ­باشد. صمغ گوار یکی از مهم­ترین و مقرون به صرفه ­ترین مواد در دسترس، جهت فرموله کردن محصولات غذایی می ­باشد. از جمله علل پرکاربرد بودن گوار، محلول بودن در آب سرد، دارای غلظت بالا و ایجاد ظرفیت بالای اتصال آن می­ باشد. ماهیت غیر یونی صمغ گوار باعث مقاومت آن به نمک و تحمل سطوح بالای الکترولیت شده و معیارهای مهم در هنگام انتخاب قوام دهنده می ­باشد.

صمغ گوار از لحاظ درمانی  به عنوان کاهنده قند خون، ضد میکروب، مهار کننده اشتها استفاده می ­شود. صمغ گوار به عنوان یک ملین برای درمان اسهال، سندرم روده تحریک پذیر (IBS)، و همچنین چاقی و دیابت، برای کاهش کلسترول و برای جلوگیری از “سخت شدن شریان­ها” (آترواسکلروز) استفاده می­ شود. در غذاها و نوشیدنی­ها، از صمغ گوار به عنوان پایدارکننده و حجم دهنده، معلق کننده و عامل اتصال استفاده می­ شود. در صنایع داروسازی از صمغ گوار به عنوان یک عامل اتصال در قرص و حجم دهنده در لوسیون و کرم استفاده می­ شود.

در برخی از مناطق آبیاری گوار تنها در دو نوبت، یکی به هنگام جوانه زدن و دیگری به هنگام تشکیل بذر آن انجام می‌شود. محصول تحمل درجه حرارت بالا و شرایط خشک و نیمه خشک را دارد. در هند، گوار محصول دیم بوده، که نیاز به ۸- ۱۵ اینچ بارش باران در ۳-۴ بارش دارد. به طور کلی پس از بارش اولیه باران در نیمه دوم ماه جولای و یا اوایل ماه آگوست کاشته و سپس در اکتبر- نوامبر برداشت می­شود. در حالت ایده آل، گوار نیاز به دو بارش قبل از کاشت، یک بارش در طول جوانه زدن و یکی دیگر در زمان شکوفایی دارد. گوار در مناطقی از هند و در برخی از مناطق استرالیا و ایالت متحده آمریکا کاشت می­ شود.این گیاه به واسطه استفاده­ های که در صنایع غذایی، نفت و گاز و علوفه دارد، از اهمیت بسزایی برخوردار می ­باشد. در بیشتر کشورهای که امکان کاشت این گیاه وجود دارد، بررسی های سازگاری در قالب طرح های تحقیقاتی مختلفی در حال انجام می ­باشد.

مطالب گوار برگرفته از پروپوزال پایان نامه دانشجوی دکتری دانشگاه گیلان است.

لطفا از مطالب بالا تنها با ذکر نام سایت گلساران استفاده نمایید.