کوکب کوهی

کوکب کوهی Rudbeckia به خانواده Asteraceae تعلق دارد و بومی آمریکای شمالی است . این گیاهان ۲۳ گونه مختلف دارند که برخی از آنان به دلیل داشتن گلهایی زیبا مورد توجه دوستداران گلها و گیاهان قرار گرفته اند. کوکب کوهی گیاهی علفی و یکساله است که البته انواع چندساله نیز در بین آنان وجود دارد. این گیاهان بین ۵۰ سانتیمتر تا ۳ متر ارتفاع دارند و برگهایشان ۵ الی ۲۵ سانیتمتر طول دارند. گلها معمولا زرد – طلایی یا گاهی نارنجی رنگ هستند و مرکز آنان مشکی رنگ است.

همانطور که در مقدمه اشاره شد این گیاه در حدود ۲۳ گونه دارد که در بین انان گونه R. hirta از جمله محبوبترین آنان است که علاوه بر گلهای زیبایی که دارند به دلیل فصل گلدهی نسبتا طولانی خود محبوب شده اند. گلدهی این گیاهان از اواسط بهار شروع می شود و تا پاییز یعنی زمانی که شرایط آب و هوایی دیگر به آن اجازه ندهد ادامه دارد.از نامهای انگلیسی این گیاه می توان به Black-eyed susan, cone flower, yellow cone flower, nigger daisy اشاره کرد.

توجه: اگرچه این گیاه را کوکب کوهی می نامیم اما به یاد داشته باشید که این گیاه با گیاه کوکب متفاوت است اگرچه به یک خانواده گیاهی تعلق دارند اما جنس آنان در علم گیاهشناسی متفاوت است.

شرایط محیطی

آبیاری: این گیاهان خشکی خاک را نسبتا تحمل می کنند یعنی لزومی ندارد که خیلی مراقب آبیاری آنان باشیم و زمانی که سطح خاک خشک شد می توان آنها را آبیاری کرد. البته خشکی کشیدن بیش از اندازه موجب رشد ضعیف و گلدهی اندک آنان و خشن شدن بافت برگها می شود. از طرفی ابیاری بیش از اندازه و خیس ماندن طولانی مدت خاک می تواند موجب پوسیدگی ریشه ها و قسمت پایین ساقه ها ، زرد شدن برگها و از بین رفتن گیاه شود. بنابراین می توان گیاهان جوانی را که به تازگی کاشته ایم در ماه اول هر هفته یک مرتبه آبیاری کنیم و پس از گذشت یک ماه و بزرگتر شدن گیاهان میتوان فواصل آبیاری را افزایش داد. هنگام آبیاری نیز بهتر است مقدار آبی را استفاده کرد که خاک تا عمق حدود ۱۵ سانتیمتری خیس و مرطوب شود.

نور: به مکانی با حداقل ۸-۶ ساعت نور مستقیم آفتاب نیاز دارد. اگر منطقه شما خیلی گرم است بهتر است که گیاه را در جایی بکارید که تا حدود ۲ بعد از ظهر آفتاب باشد و بعد از آن از سایه برخوردار باشد تا گرما و نور شدید آفتاب به ضرر گلدهی گیاه تمام نشود. نور کم محیط و سایه بیش از اندازه موجب کاهش گلدهی این گیاهان خواهد شد. همچنین احتمال شیوع بیماری های قارچی در شرایط سایه که بخصوص رطوبت نیز زیاد است ، بیشتر می باشد.

دما: انواع چندساله کوکب کوهی نسبت به سرمای زمستانی مقاوم هستند و حتی تا ۳۵- درجه سانتیگراد سرما را تحمل می کنند. نسبت به گرمای هوا مشکل خاصی ندارند اما اگر در منطقه ای با تابستنهای گرم زندگی می کنند این گیاه را در جایی بکارید که از ظهر به  بعد از سایه برخوردار باشند. دمای زیاد هوا به همراه نور شدید می تواند خشکیدگی نوک و حاشیه برگها را به همراه داشته باشد.

خاک : کوکب کوهی نسبت به خاک سختگیر نیست و حتی در خاکهایی که از نظر مواد غذایی فقیر محسوب می شوند رشد و گلدهی دارند. بنابراین در خاک معمولی باغچه می توان آنرا کاشت کرد اگر خاک بافتی سنگین و یا خیلی سبک دارد می توان با مقداری خاک برگ و یا کود بسیار پوسیده دامی  آنرا مخلوط کرد تا شرایط بافتی آن بهتر شود.  فاصله بوته ها از هم در حدود ۴۵-۳۰ سانیتمتر است . البته این گیاه با تراکم کاشت بالا نیز به خوبی کنار می آید اما اگر این فاصله رعایت شود از رشد و گلدهی بهتری برخوردار خواهد بود. اگر گیاه را به شکل یکساله استفاده کنیم و اگر در زمان آماده سازی خاک از خاک برگ یا کود پوسیده دامی استفاده کنیم  نیازی به کوددهی به این گیاهان نیست اما در صورت فقیر بودن خاک و برای کوددهی می توان از فرمولهای ۱۰-۱۰-۱۰ استفاده کرد و هر ۶-۴ هفته یکبار این گیاهان را کوددهی نمود .

تکثیر: یکی از آسانترین راه های تکثیر این گیاه کاشت بذر آن است که در ابتدای  بهار روی می دهد. اگر در کاشت بذرها دیر اقدام کنیم احتمال دارد که این گیاهان نیز به گل نروند و یا گل اندکی تولید کنند.  توجه کنید که این گیاه به شکل خود به خود بذرهایش را در پای گیاه می ریزد و بنابراین حتی در مورد انواع یکساله این گیاه هر سال از همان مکان گیاهان جدید می روید و همانند این است که گیاهی چند ساله را داریم. بذرها را در مخلوط خاک برگ +خاک می توان کاشت و لایه ای نازک از خاک برگ که آنرا سرند و الک کرده ایم به ضخامت حدود ۵-۳ میلیمتر بر روی بذرها قرار می‌دهیم . سطح خاک را می توان با افشانه و اسپری آب مرطوب نگهداشت . دمای مناسب ۲۴-۲۱ درجه است و بذرها در طی ۳-۲ هفته جوانه می زنند و از زمان کاشت بذر تا بدست آمدن گیاهی که می تواند گل بدهد حدود ۲ ماه طول می کشد. برخی از انواع این گیاه که چند ساله هستند را می توان با استفاده از قلمه نیز تکثیر کرد البته لازم به ذکر است که تکثیر این نوع از کوکبهای کوهی با بذر آسانتر است . روش کار بدین صورت است که در ابتدای فصل بهار از ساقه های بدون گل باید استفاده شود . طول ساقه مناسب ۲۰-۱۵ سانتیمتر است . برگهای پایینی را از یک دوم پایین ساقه جدا می کنیم و حداقل یک سوم طول ساقه در بستر کاشت فرو می روند. استفاده از هورمون ریشه زایی به تولید ریشه قلمه این گیاهان نیز کمک می کند .   قلمه ها در مخلوطی از خاک برگ+شن کاشته می شوند و ظرف محتوی قلمه را در مکانی روشن اما به دور از نور مستقیم آفتاب با دمای حدود ۲۱ درجه قرار می دهیم . غبارپاشی برگها و یا کشیدن پلاستیک بر روی سطح آنان موجب افزایش رطوبت در اطراف برگها و افزایش شانس ریشه زایی قلمه ها می شود. نباید اجازه داد که سطح خاک خشک شود. اگر تمامی شرایط مهیا باشد ریشه زایی قلمه های این گیاه ۴-۲ هفته طول می کشد. گیاهان چندساله را نیز می توان با کمک روش تقسیم بوته در اواخر زمستان و یا اوایل بهار تکثیر کرد. البته فاصله دو عمل تقسیم در مورد یک گیاه در حدود هر ۴-۳ سال است .

هرس: در طی فصل رشد جدا کردن گلهای پژمرده به گلدهی بیشتر این گیاه و طولانی تر شدن فصل گلدهی کمک می کند. همچنین انواع چندساله را می توان با فرارسیدن فصل سرما یعنی انتهای پاییز از نزدیکی سطح زمین هرس کرد و ساقه ها را کاملا قطع کرد و سپس با ریختن لایه ای از خاک برگ به ضخامتی که روی این ساقه ها را بپوشاند آنها را از سرمازدگی زمستانه می توان محافظت کرد.

آفات و بیماری: خوشبختانه این گیاه چندان به بیماری ها و آفات مستعد نیست. در رابطه با آفات گاهی لاروهای حشرات مشکلاتی از نظیر خوردن برگها و ساقه های جوان این گیاهان بوجود می آورند. شته و حلزونها نیز از دیگر آفات هستند . از بیماری ها نیز می توان به سفیدک پودری ، بیماری زنگ و لکه برگی های قارچی و باکتریایی اشاره کرد.

منبع : وبلاگ باغبانی سبز با اندکی تغییرات